تأثیر تنش رطوبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم در شرایط مزرعه، دو آزمایش مشابه و همزمان در سال زراعی 85-1384 در مزرعه­ی پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام اجرا شد. این آزمایش­ها به صورت فاکتوریل با چهار تکرار در قالب طرح  بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. عامل اول شامل 9 رژیم مختلف آبیاری بر مبنای درصد تخلیه­ی رطوبتی خاک در مراحل مختلف رشد بود ( شاهد (t1)، آبیاری در60 و 80 درصد تخلیه­ی رطوبتی از ابتدای طویل شدن ساقه­ ها تا پایان دوره­ی رشد (به ترتیب t2 و t3)، آبیاری در 60 و 80 درصد تخلیه­ رطوبتی در زمان گل دهی (به ترتیب t4 و t6)، آبیاری در 60 و 80 درصد تخلیه ی رطوبتی از زمان گل دهی تا پایان دوره­ی رشد (به ترتیب، t5 و t7)، قطع آبیاری ازگلدهی تاپایان دوره­ی رشد (t8) و قطع آبیاری در طول دوره­ی پر شدن دانه (t9)). عامل دوم شامل دو رقم چمران و مرودشت بود. نتایج حاصله حاکی از تفاوت بسیار معنی دار تیمارهای مختلف تنش خشکی نسبت به شاهد، از نظر عملکرد و اجزای عملکرد بود. قطع آبیاری از مرحله­ی گلدهی به بعد با 64 درصد کاهش نسبت به تیمار شاهد، کمترین عملکرد دانه را سبب شد وکمترین افت عملکرد با 19% کاهش نسبت به شاهد مربوط به آبیاری در 60% تخلیه ی رطوبتی از ابتدای مرحله طویل شدن ساقه ها تا پایان دوره رشد بود. بر طبق این نتایج حساس­ترین مرحله رشد گیاه نسبت به تنش خشکی، مرحله­ی گلدهی و پر شدن دانه ها است. رقم مرودشت  با وجود داشتن عملکرد بالاتر در شرایط رطوبت کافی و حتی شرایط کم آبی در طول فصل رشد، نسبت به رقم چمران از قطع آبیاری آخر فصل خسارت بیشتری را متحمل شد. صفات تعداد دانه در سنبله و طول پدانکل در شرایط مطلوب رطوبتی به ترتیب بیشترین همبستگی را باعملکرد دانه نشان دادند. در تیمار قطع آبیاری از گلدهی تا پایان دوره ی رشد، وزن هزار دانه با عملکرد همبستگی مثبت و معنی داری را نشان داد. این نتیجه حاکی از آن است که تأثیر منفی تنش رطوبتی در این مرحله بر روی عملکرد، ناشی از کاهش وزن دانه بوده است.